Historia Zespołu

35 lat Zespołu „Przesmyczanki” - październik 2018 rok

Folklorystyczny Zespół Śpiewaczy KGW „Przesmyczanki” to pełna nazwa zespołu, który funkcjonuje już 35 lat. Bazą osobową Zespołu było Koło Gospodyń Wiejskich Przesmyki.

KGW założone zostało w 1946 roku. Członkinie KGW chętnie poświęcały swój wolny czas na rozwijanie życia kulturalnego w miejscowym środowisku, urządzały komedyjki, wiejskie zabawy taneczne, różnego rodzaju kursy i konkursy. Wspomagały je instruktorki Powiatowego Związku Kółek Rolniczych z Łosic, które wówczas opiekowały się kołami gospodyń wiejskich.

W latach 70-tych i wczesnych latach 80-tych członkinie KGW Przesmyki do swej działalności kulturalnej dołączyły śpiewanie starych piosenek i pieśni ludowych. Początkowo śpiewały dla własnej przyjemności, później - na różnych uroczystościach gminnych, regionalnych czy powiatowych. KGW samoistnie stało się zespołem śpiewaczym bez nazwy i profesjonalnego kierownictwa muzycznego, natomiast pod kierownictwem przewodniczącej KGW – Heleny Prokopiuk.

W 1983 roku samorząd gminny oddał do użytku wybudowany w czynie społecznym budynek Gminnego Ośrodka Kultury w Przesmykach. Za wkład i czynny udział w budowie GOK-u KGW i Zespół Śpiewaczy otrzymał lokal. Do chwili obecnej jest on miejscem spotkań członkiń zespołu.

Następnie do pracy w ośrodku kultury zatrudniony został muzyk – Stanisław Wróblewski i nauczycielka miejscowej szkoły – Wanda Ignaciuk. Te dwie osoby przyczyniły się do tego, że Zespół rozkwitł, rozwinął swą działalność śpiewaczą, muzyczną i taneczną.

Pan Stasio Wróblewski był kierownikiem muzycznym Zespołu, a pani Wanda Ignaciuk – choreografem. Szefową Zespołu była i do tej pory jest – pani Helena Prokopiuk.

Był to wówczas jedyny zespół folklorystyczny w województwie siedleckim, a po reformach administracyjnych – w powiecie siedleckim. Zespół zapraszany był na uroczystości gminne, powiatowe, kameralne. Swym śpiewem i skeczami urozmaicał różne administracyjne, partyjne i biznesowe gremia.

Kapelę Zespołu tworzyli: Stanisław Wróblewski – akordeon, Jan Pszczel – skrzypce, na perkusji grali kolejno Stefan Wyrozębski, Zbigniew Ługowski, Mariusz Dąbrowski.

Członkinie Zespołu początkowo występowały w jednakowych strojach; granatowa spódnica, biała bluzka i zdobiona kamizelka. Stroje te bardzo chętnie szyła Danuta Lewczuk miejscowa krawcowa, również członkini KGW i Zespołu.Kapelę Zespołu tworzyli: Stanisław Wróblewski – akordeon, Jan Pszczel – skrzypce, na perkusji grali kolejno Stefan Wyrozębski, Zbigniew Ługowski, Mariusz Dąbrowski.

Po udziale w konkursie, w którym Zespół nie otrzymał pierwszego miejsca tylko dlatego, że członkinie nie miały tradycyjnych strojów ludowych, zapadła decyzja o zakupie strojów nawiązujących do dawnej ludowej kultury naszego regionu.

Pracownik Centrum Kultury w Siedlcach – pani Wanda Księżopolska, specjalistka w tej dziedzinie, opracowała wzór stroju wg którego stroje zostały uszyte i zakupione.

Od tamtej pory „Przesmyczanki” występują w jednolitych strojach ludowych.Po udziale w konkursie, w którym Zespół nie otrzymał pierwszego miejsca tylko dlatego, że członkinie nie miały tradycyjnych strojów ludowych, zapadła decyzja o zakupie strojów nawiązujących do dawnej ludowej kultury naszego regionu.

Pracownik Centrum Kultury w Siedlcach – pani Wanda Księżopolska, specjalistka w tej dziedzinie, opracowała wzór stroju wg którego stroje zostały uszyte i zakupione.

Od tamtej pory „Przesmyczanki” występują w jednolitych strojach ludowych.

W 1986 roku – 3 lata po powstaniu Zespołu, Koło Gospodyń Wiejskich Przesmyki obchodziło 40-lecie działalności. Jubileusz miał bardzo uroczystą oprawę. Udział wzięło wielu gminnych i wojewódzkich gości. Wtedy to odbyło się uroczyste nadanie imienia zespołowi – chrzciny zespołu. Nazwa zespołu wybrana została spośród wielu propozycji. Jednak uznano, że Przesmyczanki” to nazwa adekwatna do nazwy gminy.

„Rodzicami” zespołu byli wówczas Wanda Ignaciuk /choreograf/ i Stanisław Wróblewski / kierownik muzyczny/, natomiast matką chrzestną została Pani Zofia Grzebisz-Nowicka – Przewodnicząca Krajowej Rady KGW Krajowego Związku Kółek i Organizacji Rolniczych, zaś ojcem chrzestnym został Kazimierz Droździuk – Sekretarz Komitetu Wojewódzkiego PZPR w Siedlcach.

Liczyliśmy na to, że tak ważne wówczas osoby będą patronować i pomagać Zespołowi. I tak się stało. Na chrzcinach Zespół otrzymał ciekawe prezenty, a rodzice chrzestni, szczególnie Pani Nowicka, przez wiele lat jest dobrą patronką – matką chrzestną Zespołu.

Zespół „Przesmyczanki” brał i nadal bierze udział w bardzo wielu wydarzeniach; w przeglądach zespołów ludowych, konkursach, koncertował w kraju i za granicą.

Poniżej – ciekawsze formy i wydarzenia z działalności Zespołu.

Dokopiny Ziemniaka to coroczny festyn gminy Przesmyki organizowany od ponad 20 lat.

W programie „Dokopin”

uroczysta msza św. w intencji mieszkańców z profesjonalną oprawą muzyczną,
otwarcie festynu i wystąpienia oficjalnych gości
występy artystyczne miejscowych zespołów tanecznych dzieci i młodzieży, ludowego zespołu śpiewaczego,
koncert gwiazdy festynu; a tym punkcie programu gościł Zespół „Mazowsze”, Zbigniew Wodecki, cygański zespół „Roma”, Krystyna Giżowska, oraz wielu znanych i lubianych piosenkarzy,
koncert młodzieżowych zespołów muzycznych.
Na zakończenie festynu pokaz sztucznych ogni.

„Przesmyczanki” w każdym roku pięknie prezentują się na festynowej scenie.

Jesienne wieczory

Tzw. jesienne wieczory w latach 80-tych organizowało Centrum Kultury i Sztuki Województwa Siedleckiego. Były to spotkania zespołów ludowych. Podczas tych spotkań zespoły prezentowały scenki i obrazki dawnego życia na wsi, pracę wiejskich kobiet. „Przesmyczanki” prezentowały „obróbkę lnu oraz jego przędzenie na kołowrotkach”. Inne zespoły pokazały darcie pierza, obróbkę wełny, pieczenie chleba, odczynianie uroków, swatanie oraz inne.

Takie rozmowy i wspólne śpiewanie były cennym źródłem wiedzy o dawnych tradycjach i obrzędach.

Dni Siedlec

Organizatorzy Siedleckich Dni z Doradztwem Rolniczym często zapraszali i zapraszają Zespół i kapelę do udziału w tej imprezie. Członkinie Zespołu – Irena Skorupska i Elżbieta Saczuk często prezentują na stoiskach swoje wyroby rękodzieła artystycznego: obrusy, serwety, serwetki, obrazy, dywany itp. Są już znane ze swych przepięknych ręcznie wykonywanych wyrobów.

Kurpie

W roku 2008 Zespół uczestniczył w Międzynarodowym Festiwalu Folklorystycznym w Kadzidle na Kurpiach. Trwał on 2 dni. Uroczystość odbywała się zgodnie z przebiegiem tradycyjnego wesela. Barwny korowód zespołów ludowych przeszedł przez miasto.

Były kiermasze, zabawy ludowe, orszak ślubny, potrawy regionalne i tańce.

Podczas festiwalu prezentowały się zespoły ludowe z Rumunii, Bośni, Hercegowiny, Ukrainy, Łotwy, Litwy, Koniakowa, Białego Dunajca oraz Kadzidła.

„Przesmyczanki” dały koncert pięknych podlaskich piosenek. Miały też namiot z rękodziełem artystycznym naszego regionu. Zostały niezapomniane wrażenia i znajomości.

Źródełko

„Przy źródełku” - tak nazywały się spotkania zespołów ludowych, których celem było przypomnienie ludowych pieśni religijnych oraz wydarzeń związanych z sanktuariami i cudownymi źródełkami.

Pierwsze takie spotkanie odbyło się w roku 1994 w Woli Głowskiej.

Zespół zaprezentował tam program związany z Kapliczką w Kukawkach. Program poparty był pieśnią i serią ciekawych zdjęć.

Drugie spotkanie odbyło się już w naszej gminie - w Kukawkach. Gościło wtedy 21 zespołów z naszego regionu i ościennych województw. Prezentowały one ciekawe pieśni, zdarzenia, legendy ludowe swoich okolic i regionów. Obserwatorami tego spotkania byli pracownicy Uniwersytetu Lubelskiego im Marii Curie Skłodowskiej, przedstawiciele Kurii Biskupiej, księża.

Zespół brał również udział w spotkaniach „Przy źródełku” w Górkach koło Garwolina gdzie jedna z „przesmyczanek” snuła opowieść o Marcinku z Hołubli i cudownym źródełku w lesie kukawskim.

Młode Przesmyczanki

Od roku 1988 do Zespołu coraz częściej dołączała młodzież. Oficjalny ich występ odbył się na Przeglądzie Kolędniczym w Grabianowie. Oprócz kolęd i pastorałek wykonywanych przez Zespół, „Mini Przesmyczanki” zaprezentowały „Krakowskie wesele”. Obrzęd mało znany, przygotowany pod kierownictwem pani Wandy Ignaciuk.

I tak „Mini Przesmyczanki” na długi okres weszły w skład Zespołu.

Wigilie

Do ważnych wydarzeń w życiu zespołu „Przesmyczanki” były i są bożonarodzeniowe spotkania opłatkowe. Początkowo organizowane były we własnym gronie z mężami.

Z czasem uczestników tych spotkań przybywało, dołączali członkowie przesmyckich stowarzyszeń, księża i inni zapraszani goście.

Obecnie są to samorządowe spotkania przy opłatku. Uczestnikami tych spotkań jest gminna rodzina: radni, sołtysi, strażacy, pracownicy zakładów, pracownicy szkół z terenu gminy, księża z Przesmyk i Łysowa, zaproszeni goście oraz nasz Zespół i kapela.

Jest wspólna modlitwa i wspólne śpiewanie kolęd i pastorałek.

Pierwszy przegląd

W pierwszych latach działalności Zespół występował głównie na dożynkach, ostatkach, dniach kultury oświaty książki i prasy, uroczystościach 1 maja. Pierwszy Przegląd Zespołów i Solistów Ludowych odbył się w Żelechowie w 1985 r.

Następne przeglądy w kolejnych latach były w Mińsku Mazowieckim, Białkach, Stoku Lackim, Chodowie, Platerowie, a ostatnio w Serpelicach.

W każdym roku Zespół otrzymywał nagrody i wyróżnienia.

Były to wspaniałe dni z pieśnią ludową i wspaniałe spotkania pasjonatów folkloru polskiego.

Order Serca Matkom Wsi

W roku 2001 w Domu Pracy Twórczej „Reymontówka” w Chlewiskach odbyły się potrójne urodziny.

Świętowano

55 rocznicę powstania KGW w Przesmykach,
35 rocznicę powstania Telewizyjnego Kuriera Mazowieckiego i 15 rocznicę Teleexpresu.

W święcie uczestniczyły władze powiatowe, gminne.Wyróżnieniom, nagrodom, gratulacjom i życzeniom nie było końca.

W urodzinach uczestniczyły zespoły „Podlasianki” z Mordów, „Młynarzanki”.

„Przesmyczanki” otrzymały jubileuszowy tort od pracowników Reymontówki.

Podczas jubileuszowego święta pani Zofia Grzebisz-Nowicka – wówczas Prezes Krajowego Związku Kółek i Organizacji Rolniczych w Warszawie odznaczyła „Orderem Serca Matkom Wsi” członkinie zespołu: Helenę Prokopiuk, Halinę Tarkowską, Felicję Krasnodębską, Irenę Skorupską, Elżbietę Saczuk, Reginę Kruszewską, Franciszkę Bobowicz i Janinę Kostecką.

Nasze koleżanki już po raz kolejny zostały odznaczone. Wcześniej podczas jubileuszu 40-lecia działalności KGW w 1989 roku dostały „Odznakę za Zasługi dla Kółek Rolniczych”, „Odznakę za Zasługi dla Województwa Siedleckiego” i „Order Serca Matkom Wsi”

Święto chleba w Jaworze

W 1999 roku Zespół był na III Międzynarodowych Dniach Chleba w Jaworze. Była to impreza pod patronatem premiera Jerzego Buzka.

„Przesmyczanki” reprezentowały powiat siedlecki i gminę Przesmyki. Towarzyszyła im kapela. Organizacją wyjazdu zajął się pan Marek Błaszczyk – Dyrektor Domu Pracy Twórczej „Reymontówka” w Chlewiskach.

Na terenie targów Przesmyki miały swoje stoisko, gdzie znajdowały się wyroby rękodzieła artystycznego, buraczany chleb wiejski przywieziony z Przesmyk, smalec ze skwarkami i kiszone ogórki.

Stoisko odwiedził premier Jerzy Buzek i premier Czech Milosz Zeman. Panowie częstowani byli naszym chlebem ze smalcem. Zespół i delegacja otrzymała I miejsce za wystrój stoiska promocyjnego i I miejsce za wiejski buraczany chleb, który wypiekał pan Maciej Schmidt z piekarni w Przesmykach.

Przeglądy kolędnicze

Od 1987 roku w okresie świąt bożenarodzeniowych Zespół uczestniczy w przeglądach kolędniczych dla zespołów ludowych. Organizowane są przez Centrum Kultury i Sztuki w Siedlcach, a odbywają się w różnych miejscowościach naszego powiatu.

Razem z nami w przeglądach występowała młodzież z szopką i gwiazdą.

Ostatnio Zespół otrzymał nagrodę i dyplom uznania za pastorałki i kolędy śpiewane a capella.

Holandia

Do Holandii przedstawiciele Zespołu zaproszeni zostali przez Towarzystwo Holendersko – Podlaskie. To był rok 1989.

Do wyjazdu została wybrana kapela i solistka Felicja Krasnodębska. Do nich dołączyli jeszcze inni twórcy ludowi.

Kapela z solistką koncertowała gdzie było można: na statku, w knajpie, na ulicy po prostu wszędzie. Polski folklor urzekł Holendrów. Na cześć Zespołu wydano bankiet. Degustowaliśmy tam różne trunki. Nawet znalazła się tam „polska czysta”.

To było niesamowite przeżycie no i wiele nowych doświadczeń i znajomości.

Oberhawel

W sierpniu 2000 roku delegacja Zespołu uczestniczyła w Targach Rolnych w Niemczech w Oberhawel.

Zespół został wytypowany przez Starostę Siedleckiego Adama Oknińskiego do reprezentowania powiatu siedleckiego i podlaskiego folkloru. Przedstawicielami zespołu byli: Helena Prokopiuk, Regina Kruszewska, Halina Tarkowska, Elżbieta Saczuk, Halina Mazur – szefowa kuchni „Reymontówka”, „Młode Przesmyczanki”: Aleksandra Wyrozębska i Zofia Papakul oraz kapela ludowa w osobach: Stanisław Wróblewski, Jan Pszczel i Kazimierz Wolanin.

Elżbieta Saczuk – hafciarka prezentowała swoje wyroby rękodzieła artystycznego na stoisku handlowym.

Dla liczne zgromadzonej publiczności Zespół dawał koncerty, które bardzo się podobały.

Na targach „Przesmyczanki” pokazały również swoje kulinarne zdolności. Przez cały tydzień nieustannie gotowały polskie potrawy: pierogi, blacharze, pyzy itp. Po te smakołyki ustawiały się długie kolejki zwiedzających. Stoisko polskie z chlebem z burakami, smalcem i kiszonymi ogórkami również było oblegane. W pierwszym dniu targów „wysmarowano” beczkę smalcu.

Specjałów polskich próbował Premier Niemiec Stolpe i Minister Spraw Europejskich Schelter. Stwierdzili autorytatywnie, że z niemieckich produktów też można zrobić takie smakowite dania, ale trzeba mieć zdolności, umiejętności i pracowitość polskich pań.

Repertuar zespołu.

Repertuar Zespołu był i jest bogaty. Zespół śpiewa piosenki ludowe kultywując tradycję i dawne obrzędy. W kościołach i na przeglądach Zespół śpiewa kolędy i pastorałki znane i zapomniane. Piosenki biesiadne wyśpiewywane są na uroczystościach kulturalno – rozrywkowych.

Także piosenka turystyczna często towarzyszy Zespołowi, gdyż od zawsze związany on jest z Polskim Towarzystwem Turystyczno-Krajoznawczym Siedleckim Oddziałem. Zespół promuje turystykę wiejską, swym uczestnictwem i śpiewem uatrakcyjnia różne wydarzenia rocznicowe i okolicznościowe.

Najzabawniejszą formą działalności Zespołu był program kabaretowy - satyryczne skecze, piosenki, monologi. Ich tematem najczęściej było kulejące rolnictwo. W skeczach i monologach, Lila Prokopiuk, Jadzia Boruta i Janek Pszczel przedstawiali w karykaturalny sposób sytuację rolników polskich.

Zespół śpiewał:

Dola chłopska

O la boga co się dzieje

Co nie chłopskie to drożeje

Każdy sobie liczy zyski

Ino chłopu pan minister

Każdy liczy, kalkuluje

Jak zysk będzie – produkuje

Zaś za chłopa kalkulują

Ci co nic nie produkują.

Chłopu kura – jak się głosi

Siedem jajek dziennie znosi

A od krowy jak się nadmie

Czyste masło w wiadro wpadnie.

Chłop śpi zimą ile może

A na polu rośnie zboże

W chlewie rosną mu golonki

Chłop nic ino klepie żonkę

Ma złotówki i dolary

Wykupuje więc towary

To przez chłopa jest ten dołek

Więc go skubią wszyscy społem.

Jak wyskubią go na amen

Zmieni się o chłopie zdanie

Z innej nuty się zaśpiewa

Panie chłopie – kromkę chleba…

Jak to na wsi

Bije czwarta na zegarze

Złaźcie z łóżek gospodarze

Bo trud na was czeka nowy

Beczą owce, beczą krowy.

Pies ujada też na smyczy

Kura gdacze, świnia kwiczy

Wszystko czeka waszej ręki

Wstań, nim pękną ci bębenki.

Byle prędzej, byle dalej

Temu nasyp, temu nalej,

Tutaj wyczyść, tutaj wymieć

Dobrze chłopie, bydło ci mieć.

A tu już hukają sowy

Odprowadzasz w pola krowy

Nie, nie pójdziesz do kąpieli

Bo się właśnie krowa cieli.

A mieszczuchów cały chórek

Woła na cię „chomąt” „burek”

I naiwnie ci zazdrości

Twoich morgów, sadów, włości.

Z twoich morgów ciesz się chłopie

A czyś był raz na urlopie

Czyś miał choć przez tydzień w roku

Najzwyklejszy święty spokój.

Lecz co może chłop nieboże

Chyba tylko w chlewie kląć

Bo nikt chłopu nie pomoże

Tylko patrzy aby wziąć.

Wymyślili to uczeni

A ich słucha nawet rząd

Że dziś chłop ma raj na ziemi

A pieniędzy pod sam gont.

Zakończenie

Folklorystyczny Zespół Śpiewaczy „Przesmyczanki” działa 35 lat. W dniu 14 października 2018 roku obchodził Koralowy Jubileusz.

Przez okres swego funkcjonowania w zespole „przewinęło się” wiele osób. Przychodziły, odchodziły, ale Zespół trwa. Opasłe pięć tomów kronik, prowadzone przez jedną z przesmyczanek – Elżbietę Saczuk, dokumentują działalność Zespołu.

Bez wątpienia – o czym wcześniej już była mowa, fundamentem Zespołu jest pani Helena Prokopiuk i pan Stanisław Wróblewski. Również Halina Tarkowska i Janek Pszczel, którzy od powstania Zespołu dzielnie w nim uczestniczą. To dzięki ich pracy i wysiłkowi, wielkiemu zaangażowaniu – Zespół „żyje”. Rozpowszechnia mazowiecki folklor, promuje gminę Przesmyki, a dla obecnie 14 osób – członków Zespołu, daje rozrywkę i możliwość przeżywania niezapomnianych chwil podczas występów, wojaży, zwiedzania itp.

Dziękując za 35 lat działania, życzymy Zespołowi następnych 35 lat, a jego członkom życzymy zdrowia, zapału, werwy i beztroskich dni.

Przesmyckie Stowarzyszenie Rozwoju Gospodarczego